تاریخ اجتماعی ایران در عهد قاجاریه - چارلزجیمزویلسن - ترجمه جمشید دودانگه-یکی از نوظهورترین تماشاهایی که این اوقات در تهران دیده می‏شد تیاتر است، چه این اوقات یک زن بازیگری در ایران وارد شده است که زوجه یک نفر نمسوی ساعت ساز است و به زبان فارسی به هیچ وجه نمی‏تواند تکلم نماید و تمام مضمون بازی‏ها را از حفظ نموده و به یک نوعی آنها را بیان می‏نماید؛ و یکی از مضمون پرده‏های بازی او مسئله ذیل است؛ پرده اول «لورس و پاشا» یعنی خرس و پاشا بود که آن را به زبان فارسی ترجمه نموده و بعد مشارالیها آن را از حفظ نموده بود.
بازیگران این مجلس تیاتر به هیچ وجه نمی‏توانستند آن مجلس را در نظر ایرانیان جلوه دهند و چون سابقا اطفال به جای زن‏ها بازی در می‏آوردند و یک مرتبه این زن ساعت ساز میان دسته بازیگران پیدا شده بود لهذا آن مجلس چندان بد به انجام نرسید.
هر صندلی از برای نشستن پنج الی شش شیلینگ به فروش می‏رسید و هر لوژ یعنی هر طاق نمایی به مبلغ دو لیره کرایه می‏رفت و قرار این بود که مبلغ پولی که از این مجالس حاصل شود فیمابین فقرا قسمت نمایند.
اما پس از چند مجلس که در آن تیاتر بازی نمودند قریب صد لیره بیشتر جمع نشد و مخارج خود مجلس تیاتر به دویست و هشتاد لیره رسید؛ و بنابراین آن ناظم آن تیاتر که از اهل فرانسه بود از جیب خود مابقی آن خسارت را ادا نموده و به فقرای تهران چیزی نرسید که بدهد.
اعلیحضرت شاه در مجلس دویم این تیاتر تشریف آورده و در عقب پنجره نشستند و محض اینکه آواز بازیگران را بخوبی استماع نمایند و منظر آن مجلس را به وجه اکمل ملاحظه نمایند یکی از شیشه‏های پنجره را با عصای مبارک شکستند.