اخبار داخلی فرهنگ و هنر سعادتی: گودبرداری ها تاریخ ری را از بین می برد

هموطن سلام , شنبه 15 آبان 1400

سعادتی: گودبرداری ها تاریخ ری را از بین می برد

هموطن سلام-سعادتی: گودبرداری ها تاریخ ری را از بین می بردمحوطه تاریخی «چشمه علی» شهرری همانجایی که ساخت تونل های مترو آثار مدفون در زمین را تهدید می کند، از ۸ هزار سال پیش محل سکونت انسان بوده است

هموطن سلام- مرجان حاجی رحیمی-سعادتی: گودبرداری ها تاریخ ری را از بین می بردمحوطه تاریخی «چشمه علی» شهرری همانجایی که ساخت تونل های مترو آثار مدفون در زمین را تهدید می کند، از ۸ هزار سال پیش محل سکونت انسان بوده است.
در حقیقت این اتصال شاید نوعی بی توجهی به تاریخ این شهر بود. چرا که تهران فقط ۲۰۰ سال است که پایتخت شده و حتی محوطه باستانی قیطریه تنها سه هزار سال قدمت دارد. بنابراین به نظر می رسد توجه ویژه به تاریخ این شهر می تواند علاوه بر هویت سازی جوانان سبب کسب درآمد نیز شود به شرطی که گودبرداری های عمیق و بویژه ساخت تونل مترو، تاریخ این شهر را از بین نبرد.
محسن سعادتی متولد سال ۱۳۶۹ در شهرستان دهلران دارای مدرک دکترای باستان­شناسی دوران اسلامی از دانشگاه تربیت مدرس است و به دلیل علاقه ای که به ری داشت عنوان رساله او نیز «بررسی و مطالعه معماری و شهرسازی ری در دوره سلجوقی» است او مدتی است که به عنوان مدیر پایگاه ملی میراث فرهنگی شهر ری منصوب شده و به دلیل علاقه به میراث فرهنگی ری مقالات متعددی درخصوص موضوعات میراث فرهنگی و باستان­شناسی شهرری به رشته تحریر درآورده که از آن جمله می توان به کتابهای کاخ ساسانی چالترخان ری (تألیف ۱۳۹۷)، شهرهای باستانی استان ایلام(تألیف ۱۳۹۶)، استقرارهای ایلامی و هخامنشی دشت دهلران(ترجمه ۱۳۹۶) و چهارتاقی­های پشتکوه ایلام(تألیف ۱۳۹۳) اشاره کرد.
«کتاب ری از آغاز تا حمله مغول» که براساس مطالعات باستان­شناختی و تاریخ­نگارانه حاصل کاوش­های باستان­شناسی روکو رنته طی سال­های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ در شهرری است، به تازگی توسط انتشارات آریارمنا در ۱۹۵ صفحه و به قیمت ۸۰ هزار تومان منتشر شده است.
با محسن سعادتی در این باره گفتگویی کرده ایم که در پی می آید:
-قدیمی ترین یافته ها ، قدمت ری را به چه دوره ای برمی گرداند و مربوط به کدام محوطه باستانی است؟
براساس کاوش های باستانشناسی در محدوده شهرری، قدیمی­ترین استقرار در این منطقه متعلق به تپه باستانی چشمه علی است. مطالعات گاهنگاری نسبی، قدمت این محوطه را به حدود ۸ هزار سال پیش برمی­گرداند. شاخصه اصلی این محوطه، سفال موسوم به فرهنگ چشمه علی است. با توجه به اینکه اولین بار این نوع سفال در این منطقه به دست آمد، تحت عنوان فرهنگ چشمه علی در واژه نامه باستان­شناسی وارد شد.
-چرا «روکو رنته»، باستانشناس فرانسوی، ری را تا دوره مغول بررسی کرده؟ در این دوره چه اتفاقی برای این شهر می افتد؟
با توجه اینکه استقرار در دژ رشکان به صورت پیوسته از دوره عصر آهن تا حمله مغول وجود داشته و این منطقه به عنوان کهندژ و مقرر حکومتی ری معرفی می­شود. نویسنده عنوان «ری از آغاز تا حمله مغول» را برای این کتاب انتخاب کرده است. پایه و اساس آن براساس کاوش های باستان شناسی سال ۲۰۰۶ و ۲۰۰۷ در محوطه دژ رشکان و ارگ سلجوقی توسط روکو رنته (نویسنده کتاب) نگارش شده است.
از آثار قدیم و باستانی ری چه چیزهایی هنوز باقی مانده است؟
ری به عنوان یکی از مهمترین شهرهای دوران تاریخی و اسلامی همواره مورد توجه قرار گرفته است. این شهر باستانی با توجه به الگوی شهرسازی دوران باستان متشکل از سه بخش کهندژ، شارستان و ربض است. در این میان آثار و شواهد مهمی از دوران­های مختلف باقی مانده استکه از جمله آنها می­توان به دژ رشکان، برج طغرل، تپه چشمه علی، باروی ری، نقش برجسته فتحعلی شاه قاجار، تپه میل، بنای نقاره خانه و اینانج و … اشاره کرد.
ساخت و سازها در ری چه آسیب هایی به این کهن شهر می زند؟ و راهکار شما چیست؟
به واسطه وجود شهرسازی جدید، بیشتر آثار و شواهد شهر کهن ری در زیر شهر جدید مدفون شده است. به گونه ای که با گودبرداری ها و خاکبرداری های سطحی در بخش­های مختلف شهر، شواهدی از قبیل سفال، معماری و غیره نمایان می­شود. با توجه به لکه گذاری پیرامون مناطقی که در گذشته آثار و شواهدی باستانی در آنجا کشف شده و محدوده در جوار آثار باستانی نمایان، امیدواریم شهرداری منطقه ۲۰ نسبت به صدور مجوز گودبرداری های با حجم بالای خاکبرداری تحت نظارت کارشناسان باستان شناس اقدام لازم را بعمل آورند. با انجام این عمل تا حدودی از تخریب لایه­های باستانی و تاریخی متعدد در ری در اثر گودبرداری ها جلوگیری بعمل خواهد آمد. همچنین شهرداری منطقه ۲۰ با ارائه راهکارهایی همچون معرفی پهنه­های فرهنگی و تاریخی شهرری و دلایل اهمیت آنها، توجه مردم بزرگوار ری را با آثار باستانی و تاریخی این منطقه جلب نمایند.
وضعیت پژوهش ها و کتابهای منتشره در حوزه ری شناسی را چطور ارزیابی می کنید؟
خوشبختانه در سال­های اخیر باستان­شناسی، تاریخ و فرهنگ ری مورد توجه پژوهشگران مختلف قرار گرفته است. مطالعات ری شناسی در دهه اخیر تنها معطوف به صرف توصیف نشده و بیشتر جنبه­های تحلیلی را دنبال نموده است. هرچند این مطالعات با توجه به مشکلاتی به صورت آهسته پیش می­رود. ری توجه پژوهشگران و محققان بزرگی را همچون مرحوم استاد «حسین کریمان» به خود جلب کرده است.
استاد حسین کریمان در زمینه ری چه کارهایی را انجام داده اند؟
استاد کریمان به عنوان یکی از مهمترین پژوهشگران و محققان حوزه ری، کتاب هایی با عناوین ری باستان در دو جلد و آثار باقی مانده از ری باستان را در دهه­های ۴۰ و ۵۰ به رشته تحریر در آورده­اند. این کتاب ها به عنوان یکی از الگوهای مهم بهره­گیری از متون تاریخی و شواهد باستان­شناسی همواره مورد تمجید پژوهشگران قرار گرفته است. متاسفانه با توجه به از بین رفتن و تخریب بیشتر آثار در دهه­های گذشته، این کتاب­ها به عنوان مهمترین منبع مهم باستان­شناسی، تاریخ و شهرسازی ری مورد توجه قرار گرفته است.
دلایل ایجاد و استقرار پایگاه ملی میراث فرهنگی در ری چیست؟
شهرری به واسطه وجود آثار باستانی متعدد، استقرارهای پیوسته و متعدد تاریخی و وجود بافت تاریخی برجا به عنوان یکی از مهمترین شهرهای جهان باستان و اسلام معرفی می­گردد. در کنار اداره میراث فرهنگی شهرستان ری، استقرار پایگاه میراث فرهنگی در جهت توجه به این آثار باستانی در زمینه انجام طرح­ها و مطالعات باستان­شناسی و مرمت و همچنین کاوش­های باستان­شناسی و ایجاد مرمت و بازسازی بناها و آثار باستانی متعدد این شهر مورد تأکید قرار گرفته است. چه کاوشهایی در حال حاضر در ری در حال اجراست؟ در حال حاضر هیچ کاوشی در شهر ری انجام نمی شود.