اخبار داخلی فرهنگ و هنر نابرابری‌های شغلی و سهم زنان در بازار کار

هموطن , چهارشنبه 16 آذر 1384

نابرابری‌های شغلی و سهم زنان در بازار کار

میزان مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، یکی از شاخصهای مهم توسعه انسانی در هر جامعه‌ای است.

میزان مشارکت زنان در فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی، یکی از شاخصهای مهم توسعه انسانی در هر جامعه‌ای است. این شاخص توسعه در ایران بسیار پایین است. با آنکه زنان ایران از دوران پیش از انقلاب 57 تاکنون برای حضور فعال در عرصه‌های مختلف تلاش کرده‌اند، ولی هنوز بر سر راه فعالیت آنها موانع فرهنگی و سیاسی جدی وجود دارد. بر مبنای باورهای سنتی، زن نان آور خانواده نیست و نباید خارج از منزل فعالیت کند، زیرا وظیفه اصلی او حمایت و حفاظت از خانواده است.
بر مبنای این شیوه تفکر بخشی از کارفرمایان، زنان را برای انجام دادن بسیاری از کارها ناتوان می‌دانند، چرا که در اکثریت جوامع نوعی تقسیم کار بر اساس جنسیت وجود دارد و خواسته یا ناخواسته مهر زنانه یا مردانه بودن به مشاغل زده می‌شود و با وجود این که کار زنان در خانه یکی از کارهای مهم در جامعه است،
زنان در قبال آن دستمزدی دریافت نمی‌کنند و حق این بخش از کار در آمارهای رسمی در نظر گرفته نمی‌شوند و وقتی که بخشی از همین زنان از خانه کنده شده و به نیروی کار فعال تبدیل می‌شوند، کمترین دستمزد با نازلترین شرایط کار نصیب آنان می‌شود و همواره تعداد شاغلان زن در ایران کمتر از مردان بوده است.
بر طبق آخرین نتایج سالنامه آماری ایران که در سال 81 منتشر شده، به ازای هر 100 مرد شاغل در اردیبهشت 81 تنها 14 زن مشغول کار بوده‌اند.
کاهش تعداد شاغلان زن مغایر با روند گسترش تحصیل دانشگاهی در جامعه و تمایل زنان به تحصیل در دانشگاه‌ها بوده است.
نتایج این بررسی نشان می‌دهد که آمار در میان افراد شاغل متخصص نیز متفاوت است، به طوریکه در برابر هر 100 مرد متخصص در جامعه تنها 21 زن متخصص در جامعه وجود داشته است. در کنار این عوامل به این نکته نیز باید توجه کرد که رکود نسبی بر اقتصاد ایران و محدودیت فرصت‌های شغلی، یافتن کار برای مردان را دشوار ساخت چه رسد به زنان که نیروی درجه دوم در بازار کار محسوب می‌شوند.
بنابراین، مجموعه‌ای از عوامل فرهنگی و اقتصادی و شرایط زن ستیزانه کنونی و قوانین ناظر بر خانواده از جمله ماده 117 قانون اساسی ج.ا (منع کار در صورت عدم رضایت شوهر)، مشکلاتی را در مسیر کار زنان ایجاد کرده است. قوانین ناظر بر اشتغال از جمله قانون اشتغال نیمه وقت زنان، مقررات در زمینه مرخصی زایمان و ماده 5 مصوبه 1371 شورای عالی انقلاب که محدود کننده حیطه اشتغال زنان است، هیچکدام کمکی به افزایش مشارکت اقتصادی-اجتماعی زنان نکرده، بلکه آنرا بیش از پیش محدود ساخته است.
ورود

	" کاهش تعداد شاغلان زن مغایر با روند گسترش تحصیل دانشگاهی در جامعه و تمایل زنان به تحصیل در دانشگاه‌ها بوده است... "

زنان به بازار کار و مشارکت در فعالیت‌های اقتصادی متناسب با آهنگ رشد تحصیلات زنان نبوده، به همین جهت سهم زنان از کل جمعیت فعال کشور طی دهه‌های پس از انقلاب 57 تنزل یافته و از 80/14 درصد سال 55 به 15 درصد در سال 82 رسیده، یعنی با توجه به نسبت جمعیت زنان در سال 55 و در مقایسه با سال 82 سهم زنان در بازار کار تنزل یافته است.
حذف زنان از برخی فرایندهای تولید و تبعیض جنسی در بازار کار و اختصاص دادن کار خانگی بدون مزد به زنان که خود بحث جداگانه‌ای است، حضور زنان را در واحدهای تولیدی دشوارتر ساخت و با توجه به شرایط نامساعد اقتصادی، اشتغال برای مردان در اولویت قرار گرفت، حتی برای نمونه در سال 1364 بخشنامه‌ای از سوی سازمان صنایع و معادن صادر گردید که به موجب آن استخدام زنان در صنایع تحت پوشش خود را ممنوع اعلام کرده بود. در دوران طرح آبادگری ایران پس از جنگ نیز از کل فرصت‌های شغلی ایجاد شده در سطح کشور تنها 13 درصد آن به زنان اختصاص داده شد.
اشاره به این نکته نیز حائز اهمیت است که بخش قابل توجهی از جمعیت غیر فعال در زمره خانه‌داران مناطق روستایی طبقه بندی شده‌اند که در واقع جزئی از جمعیت فعال هستند که به کار تولید قالی، قالیچه، گلیم و دیگر صنایع دستی و دامی و کشاورزی اشتغال دارند و یا این که به صورت کارگران فصلی به طور غیر رسمی در واحدهای تولیدی و خدماتی کوچک و بزرگ کار می‌کنند. چون سنتا مردان نان آور خانواده محسوب می‌شود، در نتیجه کار آن قشر از زنان از نظر آمارهای رسمی جامعه پنهان می‌ماند.
زنان در اقتصاد روستاها نیز واجد سهم قابل توجهی هستند که در زمان مهاجرت مردان برای کار کردن در شهرها، کار اصلی کشاورزی و مشارکت در داشت و برداشت محصول و مراقبت از فرزندان که بطور متوسط 5 فرزند در هر خانواده روستایی وجود دارد، نگهداری از دام و تهیه لبنیات و تولید صنایع دستی از وظایف متنوع زن روستایی است اما در نتایج اکثر سرشماری‌ها در ایران سهم زنان در فعالیت‌های روستایی بسیار پائین است و اکثر زنان روستایی جزء جمعیت غیر فعال محسوب می شوند.
زنان با دستیابی به سطوح عالی آموزش و تلاش فزاینده برای ورود به مراکز آموزش عالی، توانسته‌اند رقم 57 درصد دانشجویان دانشگاه‌ها را به خود اختصاص دهند تا بتوانند با کسب مدارج بالای تحصیلی راحت‌تر وارد بازار کار شوند و به یکی از عوامل برابری حقوق زنان یعنی استقلال اقتصادی دست یابند.
نمودار تحصیلات زنان در این سالها مثبت است اما مشارکت زنان در بازار کار بسیار پایین است چرا که زنان همیشه در صف آخر استخدام بوده و کوچکترین محدودیتی پیش بیاید آنها زودتر از همه اخراج می‌‌شوند.
تدوام رکود نسبی در بازار کارسبب افزایش سریع نرخ بیکاری در میان گروه‌های مختلف بویژه زنان کارگر است و با توجه به رکود اقتصادی ایران و بحران‌های پی در پی در زمینه‌های سیاسی و اقتصادی در ایران و گرایش زنان تحصیلکرده به حضور فعال در بازار کار، هرساله شمار کثیری از زنان فارغ التحصیل از دبیرستان‌ها و دانشگاه‌ها به صف دراز بیکاران می‌پیوندند، و به علت محدودیت‌های اقتصادی و فرهنگی خارج از بازار کار قرار می‌گیرند.