اخبار داخلی فرهنگ و هنر خانواده بال‌های پرتوان فرزند معلول

هموطن , يكشنبه 20 آذر 1384

خانواده بال‌های پرتوان فرزند معلول

در خانه باید به فرزند معلول و سالم به یک چشم نگریسته شود و امکانات یکسانی به آنها ارائه شود.

معلولیت چیست و به چه کسی معلول می‌گویند. راه برخورد صحیح با فرزند معلول در خانواده و محیط‌های آموزشی چیست و چطور می‌توان با برخوردی صحیح سایر قابلیت‌ها و انگیزه‌های درونی یک فرد معلول را شکوفا کرد؟
لیلا کمانگرپور، کارشناس بهزیستی در امور معلولین ذهنی، در گفت وگویی به این نوع سوال‌ها پاسخ داده است و یادآوری می‌کند که «نباید نوع برخورد دلسوزانه با معلول در خانه و محیط‌های آموزشی به نحوی باشد که فرد را متوقع بار بیاورد، به نحوی که از شکوفایی سایر قابلیت‌هایش باز بماند.»
این کارشناس در بخشی از مصاحبه خود یادآور می‌شود: بهتر است به جای توجه بیش از حد، با در اختیار گذاشتن امکانات آموزشی مناسب و با توجه به علائق او انگیزه‌های نهفته و درونی فرد معلول را شکوفا کرد.
همگامی معلول با سایر دانش‌آموزان و همسالان در محیط مدرسه و خانه اعتماد به نفس و قدرت خودباروری معلول را به نحو قابل توجهی بالا می‌برد و این که باید توجه کرد معلولیت ناتوانی مطلق نیست.

* معلولیت چه تعریفی دارد و به چه کسی معلول می‌گویند؟
معلولین در لغت عام به شخص یا اشخاصی گفته می‌شود که به نحوی از انحاء دچار نارسایی در یکی از اندام‌ها باشد، یا یکی از اجزای جسمی‌اش دچار مشکلی باشد که به دلیل آن فرد نتواند به صورت کامل امورات خود را انجام دهد یا از وسیله کمک توان بخشی در زمینه معلولیتش استفاده کند.
پس بنا بر همین تعریف می‌توان گفت که معلولیت‌ها شامل معلولیت جسمی حرکتی که ضایعه نخاعی هم جزو آن است و معلولیت ناشنوایی، نابینایی و ذهنی است که بررسی عوامل ژنتیکی و مشاوره قبل از ازدواج در زمینه پیشگیری از معلولیت‌ها حائز اهمیت است.

* یک فرد معلول در خانواده یا اجتماع با چه واکنش‌هایی روبه‌روست و راه برخورد صحیح با این امر چیست؟
متاسفانه در جامعه ما هنوز معلولیت به ناتوانی کامل اطلاق می‌شود و حتی در خانواده‌هایی که خود دارای فرزند معلول هستند با استفاده از واژه نادرست در زمینه معلولیت، فرزند خود را رنج می‌دهند.

* این رنج دادن در چه زمینه‌هایی است؟
در زمینه‌هایی مثل عدم درک والدین و اعضای خانواده، عدم درک اجتماع، عدم موفقیت در تحصیل.

* نقش خانواده در پررنگ کردن اعتماد به نفس افراد معلول را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
باید گفت که اگر چه نمی‌توان به خود معلول هم از گفتن حقیقت سر باز زد، اما باید پذیرفت که تا حدی معلولیت از لحاظ حرکتی و تندی کار، می‌کاهد و می‌تواند نقش بازدارنده‌ای در رسیدن افراد به اهدافشان بازی کند، اما نه فرد معلول و نه خود خانواده نباید به معلولیت، به عنوان ناتوانی مطلق بنگرند و خانواده به همراه جامعه باید بتوانند بال‌های پرتوان فرد معلول شوند.

* این امر چگونه باید محقق شود؟
با مناسب‌سازی محیط زیست برای معلولین. این مناسب‌سازی به معنی محیط زیست معلول در خانواده هم هست. رفتار عاطفی متناسب با شخصیت از دیگر روش‌های برخورد مطلوب با فرد معلول است، چون رفتار خانواده نقشی اساسی در ایجاد اعتماد به نفس فرد بخصوص معلولین ایفا می‌کند و این اعتماد به نفس است که چگونگی ظهور و ماندگاری معلول در جامعه را مشخص می‌کند.
در خانه باید به فرزند معلول و سالم به یک چشم نگریسته شود و امکانات یکسانی به آنها ارائه شود.

* بعد از مدرسه، محیط های آموزشی نقشی موثر در شکل‌گیری شخصیت معلول دارند. در این مورد چه نظری دارید؟
مدرسه اثرگذارترین محیط برای رشد یا تخریب فرزند معلول است. به این صورت که اگر مسئولان مدرسه محیط مناسب و ویژه‌ای را برای دانش‌آموز معلول در زمینه معلولیتش فراهم کنند، این دانش‌آموزان می‌توانند بدون کمترین احساس نقصانی در کنار سایر دانش‌آموزان به تحصیل ادامه دهند.
امکاناتی مثل این که، برای معلولان جسمی – حرکتی بهتر است کلاس‌هایی درنظر گرفته شود که در طبقات هم‌کف و بدون اختلاف سطح و پله باشد یا از اتوبوس‌هایی استفاده شود که اختلاف سطحشان با زمین بسیار کم باشد.

* در زمینه نوع رفتار در محیط‌های آموزشی چطور؟
چه در خانواده و چه در محیط مدرسه رفتار با معلول باید مثل رفتار با یک فرد سالم باشد که البته این مورد در رابطه با معلولان ذهنی یا ناشنوا متفاوت است.
پس معلولی که در محیط آموزشی همگام با دانش‌آموزان درس می‌خواند، باید از نتیجه تلاش خود بهره ببیند. متاسفانه دیده می‌شود که گاه معلمی به دلیل معلولیت دانش‌آموز به او نمره بیشتر می‌دهد که این رفتار در درازمدت نه تنها به نفع دانش‌آموز معلول نبوده بلکه ممکن است در ایجاد انگیزه و هدفش مشکل پیدا کند و در عین حال سطح توقعش از جامعه همیشه به همین میزان خواهد بود و فکر کند که می‌تواند به خاطر وضعیت جسمی‌اش امتیازهای ویژه‌ای بگیرد.

* نقش مادر در شکل‌گیری شخصیت فرزند معلول و سطح توقع او از جامعه، بیشتر از بقیه است، در این مورد توضیح دهید.
از آنجایی که معلولین هم به عنوان یک انسان دارای عاطفه و احساس هستند، امن‌ترین جای زندگی، خانواده و بخصوص در کنار مادر است، ولی متاسفانه مادران در برخورد با فرزند معلول خود دچار احساسات و محبت‌های بیش از اندازه هستند و بهتر است که به جای توجه بیش از حد، با در اختیار گذاشتن امکانات آموزشی مناسب و با توجه به علائق، انگیزه‌های نهفته و درونی او را شکوفا کنند، چرا که همان طور که در بحث رفتاری معلمان در محیط‌های آموزشی گفتم، نباید معلول را با این سطح توقع بار آورد که به خاطر معلولیتش امتیاز ویژه بگیرد.

* راه رسیدن به این نوع نگرش چگونه است؟
آموزش خانواده از طریق مراکز آموزشی که اولین آن آموزش و پرورش است و بعد آموزش از طریق مشاوران بهزیستی که کلاس‌های مختلفی را برای رفتار مادران معلول با فرزندانشان برگزار می‌کنند و در این زمینه قدم‌هایی هر چند ناقص در محتوای آموزش مهارت‌های زندگی برداشته شده است و اگر چه کافی نیست، اما راهی برای رسیدن به هدف، باز کرده است.